Radionica na temu „Prevencija korupcije na lokalnom nivou – prva iskustva sa realizacijom lokalnih akcionih planova“, održana je 22. i 23. juna 2015. godine u Podgorici, u organizaciji Uprave za antikorupcijsku inicijativu, a u saradnji sa TAIEX Odjeljenjem Generalnog direktorata za proširenje Evropske komisije i uz podršku Zajednice opština Crne Gore.

Svetlana Rajković, direktorica Direktorata za međunarodnu pravnu pomoć i evropske integracije u Ministarstvu pravde, otvarajući radionicu upoznala je učesnike sa novinama u oblasti prevencije korupcije, sa posebnim osvrtom na lokalnu samoupravu i ukazala na značaj zajedničkog rada na realizaciji obaveza utvrđenih Akcionim planom za poglavlje 23 i obaveza koje proističu iz zakona kojima se uređuje ova oblast.

Refik Bojadžić, Generalni sekretar Zajednice opština, je u uvodnom obraćanju istakao da je ključni izazov za Crnu Goru, na putu učlanjenja u EU i NATO efikasna borba protiv korupcije i organizovanog kriminala. Da bi na pravi način odgovorila tom izazovu, Vlada Crne Gore je usvojila Strategiju za borbu protiv korupcije i organizovanog kriminala za period 2010 – 2014. godine i Akcioni plan za njeno sprovođenje za period 2010 – 2012. godina, kao i inovirani AP za 2013 – 2014. godinu.

Na osnovu sprovedenih istraživanja, među šest oblasti posebno rizičnih za nastanak korupcije je i oblast lokalne samouprave, pa su Strategijom i Akcionim planom opštine prepoznate kao jedan od ključnih aktera u procesu planiranja i implementacije mjera i aktivnosti u prevenciji korupcije.

Generalni sekretar je istakao da je u cilju pomoći opštinama da pripreme i izrade svoje programe i akcione planove, Radna grupa, sastavljena od predstavnika MUP-a, Zajednice opština i NVO-a, uz stručnu pomoć eksperata Savjeta Evrope, izradila Model Programa i Akcionog plana za borbu protiv korupcije u lokalnoj samoupravi. Vlada i Zajednica opština su preporučile opštinama da na osnovu Modela izrade i donesu sopstvene akcione planove, utvrde mjere, aktivnosti, nosioce i dinamiku izvršenja mjera kojim treba da se obezbijedi dobar ambijent za prevenciju i smanjenje rizika pojave korupcije u lokalnoj samoupravi. Naglasio je da su u radu lokalne samouprave posebno bitna tri seta aktivnosti na planu prevencije korupcije.

Transparentnost i javnost rada organa lokalne samouprave, uprave i javnih službi ključni su preduslov u stvaranju pozitivne atmosfere i izgradnji povjerenja građana u rad javnih službi i pouzdana brana od rizika pojave korupcije i korumptivnih ponašanja u društvu. Svjesna važnosti transparentnog rada i uključivanja građana i NVO-a u procesu donošenja odluka na lokalnom nivou, te potrebe njenog unapređenja, Zajednica opština je, u saradnji sa MUP-om i CRNVO, a uz podršku OEBS-a, pripremila pet modela akata kojima se utvrđuje širok krug mehanizama i mogućnosti za učešće građana, predstavnika NVO-a i privrednika u proces donošenja i sprovođenja javnih politika na lokalnom nivou i kontrole rada nosilaca javnih poslova.

Integritet lokalnih službenika i namještenika i borba protiv korupcije na lokalnom nivou treba da budu ključne odrednice novog pristupa u radu i funkcionisanju jedinica lokalne samouprave.

Radi izgradnje povjerenja građana u rad državnih organa, Zakonom o državnim službenicima i namještenicima propisano je da se državni službenik, odnosno namještenik mora ponašati na način da ne dovede u pitanje principe i standarde ponašanja koji važe za zaposlene u javnom sektoru, da čuva svoj ugled i ugled državnog organa u kojem radi i da otkloni svaku sumnju u mogućnost nastanka i razvoja korupcije. Ove odredbe se odnose i na zaposlene u lokalnoj samoupravi, jer se odredbe Zakona o državnim službenicima i namještenicima, u pogledu njihovih prava, obaveza i odgovornosti, shodno primjenjuju i na lokalne službenike i namještenike, koji treba svojim ponašanjem i radom da posluže kao dobar primjer kakav treba da bude javni službenik.

Izrada i donošenje Plana integriteta ima poseban značaj na planu borbe protiv korupcije na lokalnom nivou, budući da isti predstavlja interni antikorupcijski dokument čija svrha je da, preko skupa mjera pravne i praktične prirode, utiče na sprječavanje i otklanjanje mogućnosti za nastanak i razvoj različitih oblika korumptivnog ponašanja u okviru organa kao cjeline, pojedinih organizacionih jedinica i  na pojedinačnim  radnim mjestima.

Obuka službenika i namještenika je u direktnoj vezi sa borbom protiv korupcije na svim nivoima, pa i na lokalnom nivou. Podizanje nivoa znanja i vještina lokalnih službenika, a time i kvaliteta rada i dobrog upravljanja u lokalnoj  samoupravi, uz povećanje transparentnosti i odgovornosti u radu organa lokalne uprave i svih zaposlenih, predstavlja temelj u prevenciji korupcije i korumptivnih ponašanja.

Olivera Grbović, šefica Odsjeka za lokalnu samoupravu u Direktoratu za državnu upravu i lokalnu samoupravu u Ministarstvu unutrašnjih poslova, u svom izlaganju predstavila je zakonodavni okvir kojim se uređuje sistem lokalne samouprave, sa posebnim naglaskom na aktivnosti koje sprovodi MUP tokom 2015. godine, a koje se posebno odnose na usvajanje Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o lokalnoj samoupravi, stvaranje uslova za primjenju Zakona o komunalnoj policiji i Strategije za profesionalni razvoj lokalnih službenika i namještenika.

Davor Dubravica, ekspert za oblast antikorupcije, istakao je da se korupcija može pojaviti svuda, u svakoj organizaciji, pa tako i u lokalnoj samoupravi. On je naglasio da je borba protiv korupcije važna za cijelu Crnu Goru zbog građana koji zaslužuju efikasnu i poštenu samoupravu, a isto tako i za ekonomski razvoj jedinica lokalne samuprave, jer niko neće da investira u opštinu koja je „na glasu kao leglo korupcije“. Ekspert je prezentovao najbolje evropske prakse u prevenciji korupcije na lokalnom nivou i iskustva pojedinih zemalja članica EU, uz  preporuke za dalje unapređenje lokalnih akcionih planova u Crnoj Gori.

Radionica je bila posvećena pitanjima reforme sistema lokalne samouprave, sa osvrtom na prevenciju korupcije; novinama u oblasti prevencije; prioritetima i izazovima u sprovođenju Akcionog plana za Poglavlje 23; izradi, sprovođenju i praćenju realizacije lokalnih akcionih planova; odgovornosti i transparentnosti u izvršenju budžeta; efikasnom upravljanju javnim nabavkama u lokalnoj samoupravi i nadležnostima etičkih odbora na lokalnom nivou.

Radionici su prisustvovali predstavnici jedinica lokalne samouprave i to: glavni administratori, predstavnici komisija za sprovođenje akcionih planova za borbu protiv korupcije i predstavnici etičkih odbora za lokalne funkcionere i lokalne službenike i namještenike.

Tokom prvog dana rada, na temu „Lokalni akcioni planovi i nadzor nad sprovođenjem istih od strane skupštine opštine“ izlaganja su imali: Đorđe Vukčević, predsjednik Komisije za praćenje sprovođenja Akcionog plana za borbu protiv korupcije u Opštini Kotor, Jela Mrdak, predsjednica Komisije za praćenje sprovođenja Akcionog plana za borbu protiv korupcije na lokalnom nivou u Opštini Bijelo Polje i  Sonja Nikčević, Predsjednica Skupštine Opštine Nikšić.

Generalni sekretar Refik Bojadžić predstavio je iskustva u dijelu koordinacije i praćenja realizacije lokalnih akcionih planova i ulogu Zajednice opština u procesu izvještavanja o realizaciji mjera iz Akcionog plana za Poglavlje 23, koje se odnose na lokalnu samoupravu.

Drugog dana radionice na temu „Odgovornost i transparentnost u izvršenju budžeta“ govorili su: Dragiša Pešić, član Senata Državne revizorske institucije, Miomir Jakšić, sekretar Sekretarijata za finansije Glavnog grada Podgorica i Jela Mrdak, rukovodilac jedinice za internu reviziju u Opštini Bijelo Polje

O iskustvima u postupku sprovođenja javnih nabavki u lokalnim samoupravama govorili su: Mara Bogavac, pomoćnica direktora Uprave za javne nabavke, Suzana Pribilović, predsjednica Državne komisije za kontrolu postupaka javnih nabavki i Zoran Erceg, ovlašćeni službenik za javne nabavke u Glavnom gradu Podgorica.

Iskustva iz rada etičkih komisija za lokalne funkcionere i lokalne službenike i namještenike predstavio je Dragan Krivokapić, predsjednik Etičke komisije za izabrane predstavnike i funkcionere u Opštini Nikšić .

U završnom dijelu radionice, na osnovu diskusija i predloga od strane učesnika, date su preporuke koje treba da doprinesu većoj efikasnosti u prevenciji korupcije na lokalnom nivou, i to:

–       Na osnovu obaveza iz Akcionog plana za poglavlje 23 i Operativnog dokumenta za oblasti od posebnog rizika za korupciju, sačiniti Model inoviranog Akcionog plana za borbu protiv korupcije u lokalnoj samoupravi, uz smanjenje broja mjera i aktivnosti, na način što će se utvrditi mjere koje su bitne za prevenciju korupcije na lokalnom nivou i preporučiti opštinama da na osnovu Modela u skupštinama opština donesu sopstvene Akcione planove kojim će se obezbijediti efikasno praćenje i mjerenje rezultata;

–       Pripremiti jedinstven obrazac izvještavanja za opštine prema Zajednici opština i nadležnim državnim organima, na osnovu kojeg može da se izvede objektivna slika stanja po pitanju prevencije korupcije u jedinicama lokalne samouprave;

–       Nosioci ovih aktivnosti treba da budu MUP, Uprava za antikorupcijsku inicijativu i Zajednica opština, u saradnji sa jedinicama lokalne samouprave.